برندینگ به معنای ساختن یک هویت ذهنی و احساسی از برند در ذهن مخاطب است. این فرایند، بلندمدت، استراتژیک و بر مبنای اعتماد، ارزشها و داستانگویی متمرکز است. وقتی مخاطب نام یک برند را میشنود و در ذهنش تصویر، حس یا تجربه خاصی تداعی میشود، یعنی برندینگ موفق بوده است. برندینگ میپرسد: ما که هستیم؟ چرا باید مخاطب به ما توجه کند؟ چه ارزشی را نمایندگی میکنیم؟
در مقابل، مارکتینگ (یا بازاریابی) ناظر به مجموعهای از اقدامات عملی برای معرفی محصولات و خدمات، جذب مشتری، ایجاد تقاضا و افزایش فروش است. مارکتینگ تاکتیکیتر، کوتاهمدتتر و نتایجمحورتر از برندینگ است و با استفاده از ابزارهایی مانند تبلیغات دیجیتال، سئو، کمپینهای شبکه اجتماعی، ایمیل مارکتینگ و پروموشنها تلاش میکند مخاطب را به سمت اقدام (کلیک، ثبتنام، خرید) هدایت کند.
برندینگ مانند ساختن زیربنای یک ساختمان است؛ پیریزی اعتماد، هویت و تصویر ذهنی. مارکتینگ اما مانند طراحی نمای بیرونی و فعالیتهای جذب بازدیدکننده و فروش آن ساختمان است. بدون برندینگ، مارکتینگ بیریشه میشود؛ و بدون مارکتینگ، برندینگ شنیده نمیشود.
در سالهای اخیر، بسیاری از کسبوکارهای نوپا در ایران، با تمرکز یکطرفه بر کمپینهای فروش فوری و جذب مخاطب، از هویتسازی و تمایز برند غافل ماندهاند. در نتیجه، حتی در صورت فروش موفق، وفاداری بلندمدت مشتری، شناخت احساسی از برند، و تصویر عمومی قابل اتکا شکل نمیگیرد. این در حالی است که برندهایی که ابتدا وقت و سرمایه کافی برای تبیین ارزش، لحن ارتباطی، هویت بصری و تجربه کاربری خود صرف کردهاند، در رقابتهای بازار پایدارتر عمل کردهاند.
بهعبارت دیگر، مارکتینگ پرسروصداست، اما برندینگ ماندگار. مارکتینگ شما را وارد رقابت میکند، اما برندینگ است که در ذهن مخاطب جایگاه میسازد.
با گسترش ابزارهای دیجیتال و تحلیل داده، مرز میان این دو حوزه گاه مبهم میشود؛ اما نگاه حرفهای به حوزه ارتباطات بازاریابی یکپارچه نشان میدهد که هیچ کدام جای دیگری را نمیگیرد. برندینگ، «چرایی» پشت پیام است، و مارکتینگ، «چگونگی» رساندن آن پیام به گوش مخاطب.
کارشناسان توصیه میکنند که کسبوکارها، بهویژه استارتاپها، پیش از آغاز کمپینهای فروش یا تبلیغات، ابتدا روایت برند، پیام کلیدی، پرسونای مخاطب، لحن گفتوگو و تمایز خود را دقیق تعریف کنند؛ چراکه بدون آن، همه کمپینها شبیه هم میشوند و نتیجهای جز مصرف منابع و کاهش اثربخشی در پی نخواهد داشت.
در مجموع، رمز موفقیت در بازار آینده، نه صرفاً در فروش بیشتر، بلکه در ساختن تصویری است که مخاطب بخواهد با آن ارتباط بگیرد و بتواند به آن وفادار بماند. برندینگ و مارکتینگ، اگر هماهنگ، یکپارچه و متوازن اجرا شوند، میتوانند برند را از یک محصول ساده به یک تجربه فراموشنشدنی تبدیل کنند.