پیشنهاد فیلم برای نوروز ۱۴۰۴: تصویر رسانه در رسانه‌ای دیگر

پیشنهاد فیلم برای نوروز / تاریخ سینما شاهد فیلم‌های بسیاری بوده که مستقیم یا غیرمستقیم به مباحث و اتفاقات پیرامون حوزه رسانه، ارتباطات، مطبوعات و روزنامه‌نگاری پرداخته‌اند. در این میان، برخی فیلمسازها نیز در کارنامه خود توجهی فراتر از حد معمول به این مباحث داشته‌اند. اما زمانی که فارغ از بحث هنر یا صنعت، ذات سینما به‌عنوان یک مدیوم ارتباطاتی در نظر گرفته شود، چنین فیلم‌هایی اهمیت بیشتری می‌یابند.

پیشنهاد فیلم برای نوروز / در این فهرست تلاش شده که انتخاب فیلم‌ها بر اساس چند عامل انجام شود؛ نخست آنکه پیشنهادها ترکیبی از فیلم‌های مشهور و البته کمتر دیده‌شده باشد، تا مبادا فیلم شاخصی از قلم افتاده باشد. در گام بعد، تلاش شده که فیلم‌ها از دهه‌های مختلف انتخاب شوند، و در نهایت آنکه فیلم‌های پیشنهادی در کنار یکدیگر، دامنه نسبتا جامعی از تمامی جنبه‌های حوزه ارتباطات را پوشش دهند.

در معرفی فیلم‌ها تعمدا به نام بازیگران آن‌ها اشاره نشده است، چرا که اولویت انتخاب همراستایی مفهومی با حوزه ارتباطات بوده است.

The Truman Show (1998)

Peter Weir

این فیلم را می‌توان یک نمونه کامل از بازتاب نظریه حاد واقعیت ژان بودریار دانست، جایی که یک امر مشابه واقعیت، جایگزین امر واقع شده و جایگاه واقعیت را تسخیر می‌کند. در این فیلم، جایگاه تلویزیون در رقم زدن حاد واقعیت، به هوشمندانه‌ترین شکل ممکن با سایر اجزای فیلم پیوند خورده و یک نمونه بی‌نظیر و قابل تامل را رقم زده است. این فیلم مخاطب را با یک واقعیت ترسناک مواجه می‌کند؛ واقعیتی که واقعیت نیست، بلکه امری به غایت مشابه واقعیت.

Wag the Dog (1997)

Barry Levinson

فیلم با یک نقل‌قول شروع می‌شود: «چرا سگ دم خود را می‌جنباند؟ چون سگ از دم باهوش‌تر است. اگر دم باهوش‌تر بود، آن‌گاه سگ را می‌جنباند». فیلم در مورد اتفاقات چند هفته منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا است، جایی که رییس‌جمهور فعلی پیشتاز نظرسنجی‌ها است، اما یک اتهام تجاوز جنسی، ورق را برمی‌گرداند. تیم رسانه‌ای رییس‌جمهور اینک وظیفه مدیریت بحران و تغییر زمین بازی به سود رییس‌جمهور را برعهده دارد. فیلم نمونه کاملی از مجموعه تکنیک‌ها و شگردهای رسانه‌ای هوشمندانه است و مصادیق بسیاری از تئوری‌های رسانه‌ای را می‌توان در آن مشاهده کرد.

Videodrome (1983)

David Cronenberg

این فیلم روایت مدیر یک شبکه تلویزیونی ماهواره‌ای در اوایل دهه هشتاد میلادی است؛ زمانی که تئوری‌های ارتباطاتی پیرامون تلویزیون و تاثیرات اجتماعی و روانشناسی آن توسعه پیدا کرده است. فیلم تصاویری هولناک از آینده رسانه‌ای، مسخ‌شدگی انسان به‌واسطه تاثیرات تصویر و کارکردهای تخدیری آن ارائه می‌کند. کراننبرگ برای بیان این مفاهیم، مثل بسیاری از فیلم‌های خود از ابزارهای خشنی استفاده می‌کند که همین امر موجب محدودیت سنی برای تماشای این فیلم نیز می‌شود.

Meet John Doe (1941)

Frank Capra

یک روزنامه‌نگار در یک روزنامه محلی، یک شخصیت خیالی به نام جان دو خلق کرده و با معرفی او به‌عنوان یک انسان ناشناس حقیقی که قرار است خودکشی کند، موجب افزایش فروش روزنامه می‌شود. استقبال افکار عمومی از این شخصیت، موجب استخدام این روزنامه‌نگار توسط یک روزنامه دیگر می‌شود و از این پس، تکنیک‌های مطبوعاتی برای فروش ادامه داستان جان دو، فیلم را پیش ‌می‌برد. فرانک کاپرا یکی از نخستین فیلمسازانی است که توجه ویژه‌ای به مطبوعات و رسانه داشته و این فیلم، یکی از شاخص‌ترین فیلم‌های او در این حوزه است.

Being There (1979)

Hal Ashby

فیلم روایت یک باغبان میانسال است که تمام دانش خود را از طریق تماشای تلویزیون کسب کرده و هیچ جنبه دیگری از زندگی خود را ارتقا نداده است. این باغبان که تابحال جهان بیرون از عمارت را تجربه نکرده، خود را بی‌هدف در مکاشفه جهان خارج می‌یابد. این شخصیت از نظر کسانی که او را می‌شناسند، مصداق کامل جهالت تلقی می‌شود، تا اینکه به شکل کاملا اتفاقی در بطن جریان انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده قرار می‌گیرد. اینک او در کانون توجه افکار عمومی قرار گرفته و از این پس نقش رسانه حتی پررنگ‌تر هم می‌شود.

All the President’s Men (1976)

Alan J. Pakula

رسوایی واترگیت فارغ از جنبه‌های سیاسی، اجتماعی و البته جهت‌گیری‌های سیاسی، همواره به‌عنوان نقطه آغاز روزنامه‌نگاری تحقیقی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فیلم از روی کتاب دو روزنامه‌نگار جریان‌ساز واترگیت یعنی کارل برنشتاین و باب وودوارد ساخته شده که فرآیند افشای این رسوایی توسط این دو روزنامه‌نگار را روایت می‌کند. فعالان ارتباطات و روزنامه‌نگاری مطالعات بسیاری در مورد رسوایی واترگیت داشته و بسیار از آن آموخته‌اند، اما تماشای این فیلم که از زاویه دید این دو روزنامه‌نگار است، به هیچ‌وجه خالی از لطف نیست و همچنان نکات بسیاری برای آموختن در آن نهفته است.

All the King’s Men (2006)

Steven Zaillian

فیلم بر اساس رمانی به همین نام (برنده جایزه پولیتزر در سال ۱۹۴۶)، ساخته شده و روایت بلندپروازی‌های سیاسی یک وکیل به نام ویلی استارک در یک شهر کوچک و حضور یک روزنامه‌نگار به نام جک بردن در کنار او است. سخنرانی‌ها و کمپین‌های انتخاباتی ویلی استارک، چالش‌هایی که جک بردن روزنامه‌نگار با آن‌ها روبرو می‌شود، و نقش پروپاگاندا، پوپولیسم و تکنیک‌های سخنوری در جهت‌دهی به افکار عمومی، از مهم‌ترین جنبه‌های این فیلم از منظر ارتباطاتی و مطبوعاتی است. نسخه کلاسیک این فیلم نیز در سال ۱۹۴۹ تولید و اکران شده است.

Spotlight (2015)

Tom McCarthy

فیلم به روند پرونده ویژه تیم روزنامه‌نگاری تحقیقی اسپات‌لایت در روزنامه بوستون گلوب در سال ۲۰۰۱ می‌پردازد؛ پرونده تجاوز کشیش‌های آمریکایی به کودکان. این فیلم بر اساس مجموعه گزارش‌ها و مستندات این تیم ساخته شده و یکی از جدیدترین نمونه‌های روزنامه‌نگاری تحقیقی را به تصویر می‌کشد؛ پرونده‌ای که برای تیم اسپات‌لایت جایزه پولیتزر سال ۲۰۰۳ را نیز به همراه داشت. یکی از اتفاقات کلیدی در این فیلم، همزمانی پیشرفت پرونده با حملات یازده سپتامبر است که یکی از اتفاقات کلیدی را رقم می‌زند.

The Bang Bang Club (2010)

Steven Silver

فیلم روایت‌گر چند فتوژورنالیست در اواخر دوران آپارتاید در آفریقای جنوبی و اعتیاد افراطی آن‌ها به عکاسی در این دوران است. این فیلم که اقتباسی از یک کتاب بیوگرافی است، سعی در به تصویر کشیدن مخاطرات بی‌شمار حرفه یک فتوژورنالیست دارد. یک سوم پایانی فیلم، اتفاقی را به تصویر می‌کشد که تقریبا برای تمامی فعالان حوزه رسانه آشنا است و در نهایت با پیش‌کشیدن یک بحث اخلاقی، ضربه هولناکی که باید را به مخاطب وارد می‌کند.

Snowden (2016)

Oliver Snowden

پیشنهاد فیلم برای نوروز / فیلم بر اساس اتفاقات پیرامون ادوارد اسنودن، کارمند سابق سازمان سیا و افشاگر برنامه‌های جاسوسی ایالات متحده ساخته شده است. پرونده اسنودن در زمان خود همواره در کانون توجه رسانه‌ها بود و توجه طیف گسترده‌ای از روزنامه‌نگاران و فعالان حوزه رسانه را به خود معطوف کرد، اما انتشار اخبار پیرامون او از سوی رسانه‌های آمریکایی، در بسیاری از موارد نقاط پنهان و تاریک این پرونده را پوشش نداد. این فیلم که بر اساس «پرونده‌های اسنودن؛ جزئیات ماجراهای تحت تعقیب‌ترین مرد جهان» ساخته شده، سعی کرده روایتی از یک منظر متفاوت از رسانه‌های جریان اصلی ارائه کند.