آیا تفکر طراحی جهان را نجات می‌دهد؟ آسیب‌شناسی یک آرمان پرزرق‌وبرق

تفکر طراحی جهان / در کلاس اول طراحی در دانشگاه کارنگی ملون، استادی از دانشجویان پرسید: «چه کسی فکر می‌کند طراحی می‌تواند جهان را تغییر دهد؟» بسیاری دست بلند کردند، اما اسلاید بعدی پوستر طراح فرانک چیمرو بود که می‌گفت: «طراحی جهان را نجات نمی‌دهد. بروید در آشپزخانه‌های خیریه داوطلب شوید.»

تفکر طراحی جهان / از سال ۱۹۷۱، ویکتور پاپانک در کتاب مشهورش «طراحی برای دنیای واقعی» هشدار داد که طراحی صنعتی، به دلیل تأثیرات محیط‌زیستی و اجتماعی‌اش، می‌تواند خطرناک باشد. اما در عین حال، طراحی را قدرتمندترین ابزار انسان برای شکل‌دادن به خود و جامعه دانست.

کتاب تازه مگی گرام با عنوان اختراع طراحی نشان می‌دهد چگونه طراحی از تزئینات صرف، به ابزاری برای حل مسائل پیچیده اجتماعی بدل شده است. با این‌حال، این جاه‌طلبی اغلب با نتایج ضدونقیض همراه بوده است.

او از اوا زایزل، مهاجری از مجارستان، یاد می‌کند که طراحی سنتی را با تولید صنعتی آشتی داد. یا والتر گروپیوس، مؤسس باهاوس، که ایده «فرم تابع عملکرد است» را به آمریکا آورد و طراحی مدرن را پایه‌گذاری کرد. حتی استیو جابز نیز تأکید می‌کرد طراحی تنها به ظاهر مربوط نیست، بلکه به «چگونگی کارکرد» مربوط می‌شود.

با ورود انسان‌شناسانی چون لوسی ساچمن به شرکت‌هایی مانند زیراکس، مفهوم «طراحی انسان‌محور» وارد صنعت شد. اما در عمل، فشارهای بازار باعث شد این رویکرد اغلب سطحی و منفعت‌محور شود.

مثالی از شکست این تفکر، پروژه طراحی مجدد شهر گینسویل فلوریداست. شهردار وقت با استخدام شرکت Ideo تلاش کرد با تکنیک‌های تفکر طراحی، شهر را «رقابتی» کند. اما این پروژه، با تغییر نام‌ها و طراحی لوگو، نتوانست به نابرابری‌های نژادی و ساختاری پاسخ دهد.

گرام هشدار می‌دهد که تفکر طراحی اغلب وانمود می‌کند می‌تواند بدون سیاست، مشکلات اجتماعی را حل کند. اما مشکلات بزرگ، نیاز به اجماع سیاسی دارند. طراحی می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما جایگزین سیاست نیست.

با این‌حال، مثال‌هایی مانند سیلویا هریس، که طراحی فرم‌های سرشماری آمریکا را بهبود داد، نشان می‌دهد طراحی مشارکتی و جامعه‌محور می‌تواند در تغییرات اجتماعی واقعی نقش مؤثر ایفا کند. راه‌حل، ترک طراحی نیست، بلکه استفاده خردمندانه و اخلاقی از آن است.

نویسنده: سلین نگوین