چند سوءتفاهم رایج دربارۀ «ارتباطات»

ارتباطات چه در فارسی و چه در انگلیسی (Communications) دست‌کم به سه معنا بکار می‌رود:

1. ارتباطات، به معنای ابزارها و تکنولوژی‌های ارتباطات، مثلاً شرکت‌های ارتباطاتی و مخابراتی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، یا ابزارهای ارتباطاتی مثل گوشی موبایل
2. ارتباطات، به معنای انواع تعاملات بین فردی، مهارت‌های ارتباطاتی (Communications Skills)، ارتباطات مؤثر، فن بیان و شیوایی سخن، گفت‌وگوهای حساس، مهارت مذاکره، نحوۀ ارائۀ خوب، مردم‌داری و خوش‌خلقی، داشتن ارتباطات و نتورک بالا و…
3. ارتباطات، در معنای علوم ارتباطات، نظریه‌های ارتباطات، ارتباطات و برند، ارتباطات و روابط‌عمومی (Public Relations)، ارتباطات سازمانی (Corporate Communications)، ارتباطات بازاریابی.

این ۳ تا تقریباً هیچ ربطی به هم ندارند و هر کدامشان دانش‌ها یا مهارت‌های مستقلی هستند اما درعین‌حال ریشۀ بسیاری از بدفهمی‌ها هم هستند. به‌خصوص خیلی‌ها فکر می‌کنند ۳ همان ۲ است و فکر می‌کنند مثلاً سخنگوی یک سازمان یا مدیر روابط‌عمومی باید دومی را داشته باشد. راستش یک ربط‌هایی هم دارند ولی همانقدری ۲ به ۳ ربط دارد که به هر حرفه و تخصص دیگری هم دارد. مثلاً یک مدیر محصول، یک مدیر مالی، یک پزشک یا یک نجّار خوب هم باید ارتباطات مؤثر داشته باشد. یا هر فردی اگر فن بیان و قدرت مذاکره و نتورک بالا داشته باشد احتمالاً در حرفه‌اش موفق‌تر است.

عبارت «روابط‌عمومی بالا» ریشه در همین بدفهمی دارد. احتمالا منظور از روابط‌عمومی بالا همان معنای ۲ است ولی چون با روابط‌عمومی به معنای PR اشتراک لفظ دارد، خیلی‌ها فکر می‌کنند یکی است و با همین تلقی که اتفاقاً در بخش خصوصی ما هم رایج است، چه فجایعی که ببار نمی‌آید! در این معنا دیگر ارتباطات و برند یا روابط‌عمومی یک دانش تخصصی نیست که نیاز به آموزش خاصی داشته باشد؛ بلکه حرفه‌ای است برای افرادِ با روابط‌عمومی بالا!