هیچ کشوری بدون ارتقای فرهنگ علمی و اعتماد عمومی به فرآیندهای علمی، نمی‌تواند مسیر توسعه پایدار را طی کند.
در این میان، “روابط عمومی علمی” به‌عنوان پل ارتباطی میان نهادهای علمی و جامعه، نقش مهمی در ترویج علم، ایجاد اعتماد عمومی، و مقابله با شایعات و شبه‌علم ایفا می‌کند. این یادداشت به بررسی ضرورت، کارکردها و چالش‌های روابط عمومی علمی در ایران می‌پردازد.
روابط عمومی علمی چیست؟
روابط عمومی علمی شاخه‌ای تخصصی از روابط عمومی است که هدف آن ایجاد ارتباط مؤثر، شفاف و دوطرفه میان جامعه علمی و افکار عمومی است. این حوزه فراتر از صرفاً اطلاع‌رسانی درباره پروژه‌های علمی عمل می‌کند؛ بلکه تلاش دارد علم را برای مردم قابل فهم، جذاب و مرتبط با زندگی روزمره نشان دهد.
در حالی‌که روزنامه‌نگاری علمی بر تولید محتوای علمی برای رسانه‌ها تمرکز دارد، روابط عمومی علمی بیشتر به ساختار سازمانی نهادهای علمی گره خورده و هدف آن مدیریت ادراک عمومی نسبت به علم و پژوهش است.
نقش و اهمیت روابط عمومی علمی در دنیای امروز
در دنیای پیچیده و پرشتاب امروز که اخبار نادرست به‌سرعت منتشر می‌شوند و مرز میان علم و شبه‌علم گاه محو می‌شود، روابط عمومی علمی می‌تواند نقش کلیدی در هدایت افکار عمومی ایفا کند. اطلاع‌رسانی شفاف در مورد دستاوردهای علمی، شفاف‌سازی فرآیندهای پژوهشی، و پاسخ‌گویی به پرسش‌ها و نگرانی‌های عمومی، بخشی از وظایف روابط عمومی علمی است.
به‌ویژه در دوران بحران‌هایی همچون همه‌گیری کرونا، مشخص شد که چگونه نبود ارتباط مؤثر میان دانشمندان، نهادهای سلامت و مردم می‌تواند به گسترش شایعات و بی‌اعتمادی منجر شود. در چنین شرایطی، روابط عمومی علمی می‌تواند نقشی پیشگیرانه و راهبردی داشته باشد.
وظایف کلیدی روابط عمومی علمی
تولید محتوای علمی قابل فهم:
بیان ساده و دقیق دستاوردهای علمی برای عموم مردم، بدون تحریف و اغراق، اصلی‌ترین وظیفه آن است.
ارتباط با رسانه‌ها و خبرنگاران علمی:
روابط عمومی‌های علمی باید با خبرنگاران حوزه علم تعامل مستمر داشته باشند تا علم در رسانه‌ها بدرخشد.
مدیریت بحران‌های علمی:
در مواقع بحران علمی، روابط عمومی باید به‌موقع و هوشمندانه، پاسخگو و شفاف عمل کند.
برگزاری رویدادهای ترویجی علم:
برگزاری کافه‌های علم، نمایشگاه‌ها و هفته علم برای تعامل نزدیک‌تر با مردم، بسیار مؤثر است.
پایش افکار عمومی و تحلیل بازخوردها:
درک نگرش جامعه نسبت به علم، کمک می‌کند پیام‌های علمی هدفمند و مؤثر طراحی شوند.
روابط عمومی علمی در ایران؛ وضعیت و چالش‌ها
در ایران، اگرچه فعالیت‌های علمی رو به گسترش است، اما روابط عمومی علمی هنوز جایگاه مستقل و حرفه‌ای ندارد. بیشتر روابط عمومی‌های نهادهای علمی، تنها به اطلاع‌رسانی سنتی بسنده می‌کنند. ضعف آموزش کارشناسان، نبود تعامل با رسانه‌ها، نگرش بسته برخی مدیران، و کمبود ساختار تخصصی، از جمله چالش‌های جدی این حوزه است.
الگوهای موفق جهانی
سازمان‌هایی چون CERN، NASA و دانشگاه‌های پیشرفته، از روابط عمومی علمی به‌عنوان ابزار راهبردی بهره می‌گیرند. آن‌ها با استفاده از ویدئوهای آموزشی، پادکست‌ها، رسانه‌های اجتماعی و تعامل مستقیم با مردم، چهره‌ای جذاب و قابل اعتماد از علم می‌سازند.
پیشنهادهایی برای نهادهای ایرانی
تأسیس واحدهای مستقل روابط عمومی علمی در نهادهای پژوهشی
آموزش تخصصی کارشناسان در زمینه ارتباطات علمی
تدوین راهبرد ملی برای روابط عمومی علمی
تقویت ارتباط میان روابط عمومی‌ها و رسانه‌های علمی
حمایت از تولید محتواهای علمی-رسانه‌ای برای عموم مردم
روابط عمومی علمی نه یک تجمل، بلکه ضرورتی است برای دنیای امروز. در جهانی که اخبار جعلی، شبه‌علم و بی‌اعتمادی در حال گسترش است، روابط عمومی علمی می‌تواند پرچم‌دار شفافیت، آموزش عمومی و اعتمادسازی باشد.
اگر قرار است علم در زندگی مردم جاری شود، باید آن را با زبان مردم برایشان روایت کرد؛ و این مهم، بر دوش روابط عمومی علمی است.
منبع خبر:
شارا
/ روابط عمومی علمی؛ راهبردی برای ترویج علم و اعتماد
عمومی
تمامی حقوق گردآوری و تالیف خبر متعلق به ناشر اصلی آن که در لینک فوق به آن اشاره شده است می باشد. در صورت نیاز به ارسال جوابیه یا توضیح تکمیلی برای مطلب منتشر شده صرفا از طریق مرجع اصلی خبر اقدام نمایید.
